- जीवन आरोही
बिहानै उदाउने सुर्यले दिनको संकेत गरे जसरी वर्षको प्रथम दिन ब्यतित गरिने दिनले आउँदो समय र दिनहरुको निर्धारण गर्छ र बर्ष भरि उसैगरि दिनहरु बित्छ भन्ने अनौठो मान्यता र विश्वास छ हामीमा । यस कारण पनि हो, दिनको प्रथम प्रहर, महिनाको प्रथम दिन वा वर्षका सुरुवाती दिनहरु खुसी हुनु पर्छ, उमंग हुनु पर्छ वा यादगार हुनु पर्छ भन्ने लाग्छ हामीलाई ।बिगत भइसकेको पलहरुलाई बिर्सेर आउने दिनहरु यादगार र उमंगमय होस भनेर यसपालीको नयाँ वर्षमा गोठकृष्ण जीसँग वर्षको प्रथम दिन बैशाख १ गते आफ्नै गृह जिल्लाको अग्लो भुगोलहरु रौता मेला जाने र उसै उसै लिम्चुङबुङको भैचुङडाँडा जाने ५ दिनको योजना बनाएका थियौँ । रौता, जो पर्यटक सगै धार्मिक स्थल पनि हो यो जिल्लाको । लिम्चुङबुङमा भने पर्यटन प्रवर्दन गर्ने उद्देश्यले त्यहाँका स्थानीय कार्यपालकाको आयोजनामा साँगीतिक, साँस्कृतिक तथा खेलकुदको आयोजना सँगै कविता गोष्टीको कार्यक्रम पनि रहेको थियो ।
जसको कारणले पनि हो, नयाँ वर्षको यात्रा यादगार र महत्वको हुन्छ भन्ने लागेको मलाई । १ गतेको अघिल्लो दिन बेलुका गोठकृष्ण जीलाई फोन गरेँ । उहाँको मोवाइलमा फोन लागेन । पछि उठाउनु भएन । पछि साथी गजेन्द्र जीसँग तत्काल यात्राको योजना बन्यो, र हामी नागबेली सडक हुँदै रौता गयौँ । विशेषत रौतासँग पुरानो सम्वन्ध छ मेरो । सम्झनायोग्य बनेर बिगतमा ब्यतित गरेका नयाँ बर्षका यात्राहरुको । हिँडेको अढाई घण्टा मै रौता पुग्यौँ । सडक र यातायातको साधनले कति सरल बनाउँदो रहेछ सफर । बिगतमा मिर्मिरे उज्यालोमा यात्रा तय गरेर हिँड्दा पनि साँझ पख मात्र पुग्थ्यौँ ।आहाँ रौता ! भुईकुहिरोले छपक्क छोपेको थियो । सफेद आँचलले छोपेको काल्पनिक परी जस्तो । जसले हरियो गुन्युचोली पहिरिएर पर्खिरहेको होस आगन्तुक पाहुनाहरुलाई । जो हामी पाहुना बनेर गएका थियौँ । सिर्फ नयाँ वर्ष १ गतेको लागि । रौता पुगेर रबिन्द्र जी, महेन्द्र सरसँग भेट भएर खाना खायौँ । बजार घुम्यौँ । तर यस पल्ट टाढैबाट मन्दिर र पोखरी नियाल्यौँ । मांसाहारी भोजन गरिसकेको कारणले मन्दिर पनि पसेनौँ, पोखरीको पानी पनि छोएनौँ । मन्दिर प्रवेश नगरे पछि पुजा गर्ने कुरै भएन ।
बरु पोखरीको किनारमा मेगेन्द्र जी, जीतन जी, बहिनी श्रेयाहरु हरुसँग भेट भयो । बहिनी श्रेयाले ‘घरबाट तीनपाने ल्याको छ, खाने दाई ?’ भनेर सोधिन । मुख रसायो । तर नयाँ वर्ष सरावमुक्त बनाउने भनेका थियौँ हामीले । यस कारण पनि ‘भो’ भनेँ मैले । त्यतिबेला गजेन्द्र जीको ईच्छा, रहर अर्कै थियो । त्यसैले पनि उनले झन पीउछु भन्ने कुरै भएन । समय मध्यदिन भन्दा पछाडी धकेलिदै गईरहेको थियो । निगाले र चिस्पा गाउँबाट दुई हुल साकेला सिली समुह साकेला नाच्न सेउली हल्लाउँदै आईपुग्यो । रसुवाबाट मेरा दौतरी साथीहरु बबि, झलकहरु पनि आएका थिए ।तिनै साथीहरुसँग दुई वटै समुहमा मिसिएर धित मरुन्जेल ढोल बजायौँ । साकेला समुहमा एकजना नछुङ थिए । तिनको भनाई अनुसार त्यहा दुईवटा पोखरी छन्, जो कमै भक्तालु, तिर्थालु हरुलाई थाहा छ । माथिल्लो पुजाआजा हुने मुख्य रौता पोखरी र तल्लो भैरुङ पोखरी । ती धामीको भनाई अनुसार तल्लो भैरुङ पोखरीलाई किराँती चलन अनुसारको नाचगान गरेर पुजाआजा गर्नु पर्ने । नाच्दा नाच्दै सेउली उठाए सिलीमोप्पाले । किनार लागेँ मँ भीडबाट । बजारमा ठाँटबाट सहित आएका पालिकाका केही प्रतिनिधीहरुसँग भेट भयो । सम्वादको क्रममा थाहा भयो ।
निरीक्षण र अनुगमनको लागि आएका रहेछन् केही कार्यकर्ताहरुको समुह लिएर । छिमेकी पालिका लिम्चुङबुङले बस्ति र पुर्वाधार बिहिन डाँडामा महोत्सव गर्ने र पर्यटन प्रवर्दन गरी स्थानीयतालाई राष्ट्रियकरण गर्ने महत्वकांक्षी कार्यको थालनी गरिसक्यो । यो रौता कार्यपालिका आफै लागेका मेलाको अनुगमन गर्न ठाटबाट र कार्यकर्ताको समुह लिएर बजार निस्किएको छ । हुनत प्रगति गर्न नसक्ने, नजान्ने वा नचाहाने राज्यले गर्न सक्ने भनेकै अनुगमन हो । निरीक्षण र अनुगमनको नाममा नियम र कानुनको त्रासदी देखाएर निमुखाहरुको पसिना हत्याउने हो ।आफुले कामको सिन्को भाँच्न नसक्ने गवारहरुले भाँच्ने भनेकै निमुखाहरुको पसिनाको मेरुदण्ड हो । पालिकाका अनुगमनकर्ताहरुसँग सामान्य औपचारिक बोलचाल पछि छुट्टियौँ हामी । घाम अस्ताउँदै थियो र बिस्तारै उज्यालो ढल्दैथियो मलिन बनेर । सँगसगै चल्दै थियो सिरसिरे बतास । अहो…! कस्तो नमिठो बनेर बिगतको यादले छोप्यो मलाई । निकै वर्ष पहिले यहि भुगोलको ठेगानामा साहित्यीक यात्रा गरेका थियौँ आकाशगंगा साहित्यीक मंचको ब्यानरमा ।
जाँगरिलो रहरहरु थिए । रौताको भीर टाकुरामा फुलेका गुराँस जस्तो रातो ईच्छा, रातो चाहना, रातो स्वीकृति र गुराँसकै फूल जस्तै रातो बिगत । अमिलो भयो मन । मन अमिलो भए पछि नाक पिरो हुँदो रहेछ । थचक्क बसेँ भुईमा । प्राप्तीको आकांक्षा फैलिएर खुसीहरु खोज्दा खोज्दै दुखी बन्न पुग्दो रहेछौँ हामी । अवसरको धुरी चढ्न खुसीहरुको बलि चढाउन पछि नपर्ने कृतिम आकंक्षाहरुको कारणले गर्दा हो सायद भ्रममा समय ब्यतित गरेर थुकथुकाउनु पर्ने । जसरी यो बेला धमिलो छाया जस्तो बिगतहरु सम्झेर थुकथुकाइरहेछ मन । पोखरी किनारामा उभियर याद गर्छु पनि नभनि दिमागमा मुस्कुराउदै आईपुगेका बिगतका अनुहारहरु सम्झिएँ ।र सगसगै सम्झिएँ त्यो पल खै कति जना को दिमागी क्यानभासमा मेरो याद आयो की आयना कोनी, जसरी मैले याद गरेको हुँ । सम्झन्छु र पनि बडो अजिव लाग्छ यो दिमाग । सम्झनु पर्ने कुराहरु फिटिक्कै सम्झिदैन । बिर्सनु पर्ने कुराहरु नै पलपल याद बनेर बेचैन बनाउँछ दील । गजेन्द्र जीले ‘रात पर्न लाग्यो,’ भने पछि घडी हेरेँ ४ बज्न लागेछ । फर्किने बेला रबिन्द्र जी, गोकुल जीहरु सँग बिदा भएर छुट्टियौँ । नयाँ वर्ष, नयाँ जस्तो बनायौँ । रहरहरु, सपनाहरु, बाचा–प्रतिबद्धताहरु नयाँ बनायौँ । बस हामीले जिन्दगीलाई बरु १ वर्ष थोत्रो र पुरानो बनायौँ । बाटो ओरालो थियो । तै पनि रौताबाट गजेन्द्र जी को झण्डैको ससुराली घरको बाटो हुँदै सदरमुकाम फर्कियौँ ।
नयाँ वर्षमा रौता यात्रा……..(यात्रा सस्मरण)
Facebook Comments